Trong rất nhiều năm liên tiếp, nam và nữ giới Nhật Bản luôn giữ những vị trí cao trong “top các nước có tuổi thọ dẫn đầu thế giới”. Vậy nhưng mục tiêu của những người Nhật hướng tới không chỉ là “sống lâu” mà chính xác là “sống bền bỉ, dẻo dai và khỏe mạnh”.
Vậy trong nhịp sống đô thị hối hả gấp gáp ấy, người Nhật đã duy trì các thói quen truyền thống và thay đổi “các thói quen xấu” như thế nào. Cùng tìm hiểu và suy ngẫm lối sống của người Nhật để cải thiện cuộc sống mỗi ngày nhé.
Khái quát chung về tuổi thọ của người Nhật
Tính tới thời điểm hiện tại, trên toàn Nhật Bản, tuổi thọ trung bình của năm giới là 78.79 tuổi và nữ giới là 85.75 tuổi. Trong số đó, nam giới tỉnh Nagano là những người đứng ở top đầu với tuổi thọ bình quân là 79.84, còn nữ giới với tuổi thọ bình quân cao nhất thuộc về tỉnh Okinawa với con số 86.88 tuổi.
Tuổi thọ thấp nhất Nhật Bản khá bất ngờ khi cả nam và nữ giới đều thuộc về tỉnh Aomori – quê hương của rất nhiều loại táo ngon với tuổi thọ của nam và nữ lần lượt là 76.24 và 84.80. Lý giải cho việc đó, tôi cho rằng người dân Aomori đặc biệt yêu thích các món mỳ Ramen, nước ngọt có ga và nước hoa quả. Lượng tiêu thụ mỳ gói, cá muối, nước uống có ga và các loại nước ép trái cây / rau củ tại Aomori luôn ở mức rất cao. Hơn thế nữa, tỷ lệ người có hút thuốc cho cả nam và nữ ở tỉnh này đều đứng vị trí thứ 2 trong cả nước. Điều này cũng đã từng là chủ đề của một vài bài báo Nhật.
Chế độ ăn uống khiến chỉ số khối cơ thể BMI luôn cao hơn mức trung bình cộng với lượng người hút thuốc lớn là nguyên nhân gây ra các bệnh như ung thư hay tiểu đường – nguyên nhân tử vong tồi tệ nhất ở Nhật Bản.
Những bí quyết sống khỏe người Nhật gìn giữ và tuân thủ bao năm nay?
Nếu để nói về bí quyết để sống khỏe của người Nhật, theo tôi nên dựa vào hai yếu tố là lối sống và cách sinh hoạt để phân tích.
Cách lựa chọn nguồn thực phẩm đa dạng
Không giống như phương Tây chuộng các sản phẩm từ thịt, sữa và đạm động vật, người Nhật chọn một cách ăn uống đa dạng nguồn thực phẩm, bao gồm đầy đủ rau, thịt, hải sản (đặc biệt là cá), rong biển, đậu nành và các loại rau muối lên men.
Đặc biệt, Nhật Bản là đất nước nổi tiếng với Matcha (bột trà xanh) được làm từ những lá trà tốt nhất, sấy khô và xay nhuyễn. Không chỉ có mùi thơm nhẹ đặc trưng làm nên văn hóa trà đạo Nhật Bản, nó còn cung cấp cho cơ thể các chất chống oxi hóa, hỗ trợ giảm trừ ung thư, làm chậm quá trình lão hóa và giảm cân.
Ngoài ra các món ăn lên men được người Nhật ưa chuộng như : bắp cải muối, dưa chuột và củ cải muối (tsukemono), kim chi… Quá trình lên men thực phẩm này giúp tạo ra các enzym có lợi như vitamin B, axit béo Omega-3… Các thực phẩm này không chỉ giúp phát triển các lợi khuẩn đường ruột, kích thích tiêu hóa và giúp giảm cân khoa học.
Rong biển, mận chua muối (umeboshi), đậu phụ lên men (natto) cũng là thực phẩm phổ biến trong bữa ăn của người Nhật.
Trái với các nước châu Âu, người Nhật thích hải sản hơn là các loại thịt đỏ do giúp giảm nguy cơ béo phì và dư thừa cholesterol. Cũng không lấy gì làm lạ vì nước Nhật được bao quanh bởi các dòng biển, do đó sản lượng hải sản và vô cùng dồi dào và phong phú. Hải sản là nguồn thực phẩm bổ sung protein cực kỳ hiệu quả cho cơ thể, giàu Omega-3 bổ sung dưỡng chất cho não, tim mạch và cơ bắp.
Và “ăn ít”, chia nhỏ khẩu phần ăn cũng chính là một bí quyết giúp người Nhật duy trì cân nặng, vóc dáng và sự dẻo dai cho cơ thể. Các món ăn được chế biến đa dạng trong cả chất lượng và số lượng món ăn, nhưng chỉ ăn đúng khẩu phần của từng người chứ không ăn nhiều, vừa để cảm nhận vị tươi ngon của món ăn, vừa để tránh dư thừa chất.
Tích cực tập luyện thể dục
Xã hội hiện đại cùng nhịp sống gấp gáp khiến chúng ta dễ phát sinh các thói quen không tốt mà điển hình trong số đó là ít vận động, khiến cơ thể chây ỳ và chậm chạp hơn.
Tích cực đi bộ mọi lúc mọi nơi cũng là một bí quyết người Nhật chia sẻ để giúp duy và đảm bảo sức khỏe. Có tới quá nửa dân văn phòng ở Nhật Bản chọn tàu điện hoặc xe buýt làm phương tiện chuyên chở, lý do một phần là để tiết kiệm chi phí đi lại, nhưng quan trọng hơn là tạo cơ hội đi bộ giúp rèn luyện sức khỏe.
Ngoài ra với những người Nhật đã nghỉ hưu, họ cũng luôn cố gắng tìm kiếm các công việc thời vụ phù hợp để nâng cao thu nhập và rèn luyện sức khỏe. Nếu tới Nhật, chắc bạn không còn lạ lẫm gì với những người bằng tuổi “ông hoặc bà” mình vẫn đang cần mẫn làm việc ở sân bay, hay dọn dẹp tại các quán ăn và nhà hàng…
Dần dần, tập thể dục đang trở thành một trào lưu ở Nhật Bản lan truyền ở mọi lứa tuổi từ những người cao tuổi tới các em nhỏ đang học mẫu giáo. Các bài tập thể dục được sáng tạo tùy vào khung giờ ở từng cơ quan, trường học. Các cơ quan hành chính cũng khuyến khích nhân viên việc đi bộ hoặc đi xe đạp đi làm.
Cách nấu nướng và ăn uống khoa học
Không chỉ quan trọng việc lựa chọn thực phẩm mà người Nhật cũng rất đề cao cách chế biến món ăn. Họ chủ yếu ăn đồ tươi sống, hấp, nướng, hầm hoặc áp chảo để giảm thiểu tối đa lượng mỡ còn sót lại trong món ăn và giữ lại những chất dinh dưỡng tốt nhất cho cơ thể.
Ngoài ra, cách lựa chọn món tráng miệng của người Nhật cũng khá tinh tế. Sau bữa ăn, họ thường chọn món tráng miệng “ít ngọt” như trái cây, hoặc ăn một lượng rất ít bánh ngọt. Lý do là bởi tránh đưa quá nhiều các chất béo vào cơ thể.
Ngoài ra, cách ăn ra sao cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới sức khỏe. Nói thì có thể khó tin nhưng người Nhật rất chú trọng tới “phương pháp nhai” khi ăn. Những người trẻ hiện đại hầu như không thích ăn các đồ ăn cứng, mà thích những đồ ăn mềm dễ tan. Chính điều đó đã làm giảm tối đa việc nhai đồ ăn, gây ra nhiều chứng bệnh không tốt. Theo thống kê, trong thời kỳ Yayoi người Nhật nhai 4000 lần trong một bữa ăn, thời kỳ trước Thế chiến là 1200 lần và hiện tại là 600 lần. Nhai là hoạt động nghiền nát thức ăn giúp kích thích việc tiêu hóa ở dạ dày và ruột. Hơn thế nữa, việc nhai kích thích cảm giác ở cằm, khoang miệng và vùng mặt gửi thông tin tới não và kích hoạt não sáng tạo.
Khi nhai kỹ, nước bọt được tiết ra, nước bọt chứa các enzyme tiêu hóa và các chất kháng khuẩn, cũng chứa các chất có hoạt tính sống như thuốc giãn mạch và các yếu tố tăng trưởng thần kinh. Bằng cách nhai nhiều, bệnh nha chu có thể được ngăn chặn bằng việc dùng nước bọt để tự làm sạch. Hơn nữa, người ta nói rằng nó có hiệu quả trong việc ngăn ngừa O-157 loại ung tư, và các chất gây ung thư có thể được loại bỏ bằng cách nhai trong 30 giây trở lên.
Duy trì các hoạt động giảm áp lực
Với một đất nước có tốc độ và năng suất làm việc hàng đầu thế giới như Nhật Bản, đi kèm với những thiên tai liên tục phải hứng chịu đòi hỏi người Nhật phải luôn sáng tạo và bình tĩnh đối mặt với các vấn đề cần giải quyết. Điều muốn truyền đạt ở đây không gì khác chính là tự chủ động tìm cách giải quyết stress, giúp căng thẳng không kéo dài lâu và duy trì một tinh thần lạc quan. Cuối tuần hoặc trong các ngày nghỉ, người Nhật thường đi câu cá, tìm đến các hiệu sách hoặc dắt thú cưng đi dạo ở công viên.
Ngoài ra, một dịch vụ khác rất được ưa chuộng tại Nhật là tắm suối nước nóng. Như đã đề cập trong bài viết “Lữ quán – Điểm đến hấp dẫn tại đất nước mặt trời mọc“, bất kể đông hay hè, nóng hay lạnh, người Nhật thường xuyên lui tới các ryokan (lữ quán) để nghỉ lại thưởng thức các món ăn truyền thống và đi tắm suối nước nóng. Việc ngâm mình trong dòng nước nóng tự nhiên giúp giảm stress, giãn cơ và lưu thông khí huyết, ngoài ra còn giúp cải thiện làn da và hệ tiêu hóa.
Bên cạnh đó, ở Nhật cũng có rất nhiều suối nước nóng mở cửa theo ngày để du khách vào tắm và nghỉ ngơi với thời gian ngắn từ 30 phút tới 1 tiếng. Sau khi tắm xong, một tách trà hoặc một ly cà phê nóng là lựa chọn tối ưu giúp tinh thần trở nên phấn chấn hơn bao giờ hết.
Giữ một thái độ lạc quan và tĩnh tâm
Người Nhật có suy nghĩ quên đi những việc đã xảy ra, bất kể việc gì cũng không nên để lại trong tâm, đặt nặng trong đầu. Không tính toán thiệt hơn, hằn thù với ai, dũng cảm đương đầu với mọi thử thách và sống khỏe, sống có ích. Tâm trạng luôn phải được thoải mái nhất và không để điều gì làm vướng bận, ảnh hưởng.
Không phải bỗng dưng mà “trà đạo Nhật Bản” trở thành văn hóa nổi tiếng trên thế giới. Không chỉ là việc thưởng thức những chén trà ngon, thời gian pha và uống trà là khoảng thời gian thư thái giúp họ tĩnh tâm hơn, xóa bỏ mọi áp lực và giác ngộ trí tuệ, đưa cơ thể về trạng thái cân bằng.
Tích cực tham gia các hoạt động tập thể
Nhằm tạo cơ hội gắn kết cộng đồng và nâng cao sức khỏe, các hội thao hay cuộc thi Marathon thường được các cơ quan và trường học của Nhật tổ chức và cũng thu hút được rất nhiều người tham gia. Và việc tham gia các hoạt động tập thể là một trong những bí quyết chăm sóc sức khỏe của người Nhật bởi họ quan niệm sự chia sẻ và đồng cảm sẽ tạo nên một tinh thần phần chấn, tránh những cảm xúc tiêu cực. Ngoài ra, việc gặp gỡ và giao lưu đông người cũng là cơ hội để chia sẻ bí quyết chăm sóc sức khỏe tốt nhất giữa những người có kinh nghiệm với nhau.
Bởi vậy mới thấy, ngoài yếu tố ăn uống, việc giao lưu học hỏi cũng là yếu tố không thể thiếu giúp người Nhật hòa mình với tập thể và sống khỏe mạnh hơn.
Tổng kết
Tuổi thọ cao không liên quan đến yếu tố di truyền, mà chính nhờ vào sự ăn uống khoa học và lối sống lành mạnh. Hãy thay đổi thói quen của bạn ngay từ hôm nay để bảo vệ cuộc sống và tương lai của chính bản thân mình.
